Węzeł wodny Bartoszowice – Opatowice

Tytułowy węzeł jako część wrocławskiego węzła wodnego powstał po wielkiej powodzi w 1903 roku w celu stworzenia systemu skutecznej ochrony przeciwpowodziowej miasta Wrocławia.

W latach 1905 – 1917 zbudowano kanał żeglugowy (otwarty w 1912r.) wykorzystując w części koryto starej Odry ze śluzami Bartoszowice , Zacisze i Różanka, umożliwiający żeglugę statków o ładowności do 100 ton. Powstał też kanał przeciwpowodziowy (tzw.kanał ulgi) między jazami Bartoszowice i Różanka. Nad jazem Bartoszowice przerzucono most o długości 100m i szerokości 5,5m łączący Bartoszowice ze śluzą. W roku 1793 zbudowano zaś Jaz Szczytnicki, oraz prawdopodobnie póżniej kanał Opatowicki ze śluzą Opatowice, tworząc Wyspę Opatowicką, zwaną Wyspą Miłości. W ten sposób uporządkowano przepływ wód Odry, rzeki z natury kapryśnej, której główne koryto od Trestna przez Swojczyce, Różankę i Osobowice z towarzyszącymi mu wyspami i starorzeczami (m.in. Schwarz Wasser – Czarna Woda) ciągnęło się wzdłuż północnego skraju szerokiej na kilka kilometrów Pradoliny Wrocławskiej, której dnem płynęły także Widawa i Oława.

Później zbudowano też Jaz Opatowice na korycie nowej Odry, przekopanej jeszcze w latach 1531 – 1554. W okresie I wojny światowej, wykorzystując do pracy jeńców wojennych, usypano wały przeciwpowodziowe o łącznej długości 93km, które zabezpieczyć miały miasto przed wielką wodą do 2400m3/s. W ten sposób powstał „Przewał Widawski” o szerokości 150 metrów na kanale Odra – Widawa (wzdłuż obecnej Wenecji, czyli południowej części osiedla Strachocin), który ma umożliwiać skierowanie części wód Odry do Widawy i ominięcie w ten sposób miasta.

Węzeł wodny Bartoszowice – Opatowice to swoisty zabytek techniki hydrotechnicznej tworzący zarazem interesującą trasę spacerową, dawnych i obecnych mieszkańców Wrocławia. Wędrując od ulicy Braci Gierymskich przez Most Bartoszowicki, lub od Mostu Swojczyckiego (Chrobrego) Aleją Folwarczną mijając po drodze śluzę Bartoszowcką zawędrujemy wprost do Lasu Strachocińskiego. Podobnie w drugą stronę kierując się od Strony Strachocina Groblą łanieską, poprzez śluzę i Most Bartoszowicki zawędrujemy nad jaz Opatowice skąd mamy do wyboru zwiedzanie zakątków Wyspy Miłości, lub kierując się wzdłuż brzegu odry Groblą Szczytnicko – Bartoszowicką podziwiać piękno nadodrzańskich Etablissementów i Kładki Zwierzynieckiej. Podróż tą można zakończyć nieopodal Jazu Szczytnickiego wychodząc na wprost Mostu Zwierzynieckiego, a stąd już zaledwie kilka kroków do naszego wrocławskiego ZOO, ale o tym już w następnym artykule..:-)

Autor tekstu: Tadeusz Reder, Mariusz Tokarz

Fotografie: zbiory własne, archiwum Wratislaviae Amici