Historia komunikacji naszych osiedli, od linii W do projektu tramwaju…

Pierwszą linię obsługiwaną przez tramwaj konny we Wrocławiu uruchomiono 10 lipca 1877 na trasie od ulicy Krasińskiego do Zoo. Trasy tramwajów konnych były przeważnie jednotorowe z mijankami. W późniejszych okresach dobudowywano drugie tory, co pozwoliło zwiększyć częstotliwość kursowania. Korzystano z dwóch zajezdni: przy ul. M. Skłodowskiej-Curie 39 i Powstańców Śląskich 98, wyposażonych w łaźnie dla koni, kuźnie, myjnie wozów pasażerskich, piwnice ogniotrwałe na naftę, wagi cetnarowe, warsztaty naprawcze i lakiernie. Po uruchomieniu tramwaju elektrycznego ostatnią linię konną zlikwidowano 30 czerwca 1906 (linia most Zwierzyniecki – most Szczytnicki przez ul. Parkową).

W 1893 roku uruchomiono pierwsze połączenia tramwajów elektrycznych. Sieć tramwajową zbudowała firma AEG, a komunikację realizowała spółka akcyjna Elektrische Strassenbahn Breslau – ESB (Wrocławskie Tramwaje Elektryczne). W tym okresie równolegle funkcjonowała komunikacja omnibusowa i tramwajowa, zarówno tramwajów konnych, jak i elektrycznych.

Nasze osiedla jako ówczesne podwrocławskie wioski przyłączone do Wrocławia/Breslau dopiero w 1928 roku (Swojczyce i Strachocin), a Wojnów dopiero od 1951, nie mogły jednak liczyć na takie środki transportu, gdyż komunikacja tramwajowa kursowała tylko w granicach miasta.

---

Kluczowa zatem okazała się dla nas kolej, która przez wiele lat była dla osiedli jedynym środkiem transportu publicznego. Dokładnie 1 kwietnia 1922 roku Swojczyce, Strachocin i Wojnów otrzymały pierwsze połączenia kolejowe. W dniu tym nastąpiło otwarcie 10-kilometrowej linii z Wrocławia Nadodrze do Dobrzykowic Wrocławskich, do których docierała kolej z Jelcza od 1912 roku. Linia prowadziła m.in. przez nowo wybudowaną stację Drachenbrunn (Wojnów) oraz Schwoitsch (Swojczyce) , przez Kowale do Sołtysowic, a w późniejszym okresie dalej do Dworca Nadodrze…

Następna istotna data w historii rozwoju komunikacji to 1925 rok, dokładnie 01.07.1925 – Przedsiębiorstwo SSB (Städtische Strassenbahn Breslau), uruchamia we Wrocławiu pierwszą komunikację autobusową.

Nasze osiedla doczekały się jednak pierwszych połączeń autobusowych dopiero ok 1939 roku, kiedy to uruchomiono linię autobusową oznaczoną literą „W” Kursowała ona na trasie: Zimpel – Heinrich Grohmann Straße – Am Stenzelberge – Am Schwarzen Gewende – Drachenbrunn 

Zimpel – Sępolno, Heinrich- Gromann Str. -Ludowa (Gromann to nauczyciel ze Schwoitsch, który zaproponował tę nazwę, a jego ojciec to Heinrich ), Am Stenzelberge –Zagrodnicza, Am Schwarzen Gewende -Włościańska , Drachenbrunn – Wojnów – przypis. Tadeusz Reder

Niestety połączenie to funkcjonowało tylko do kwietnia 1945 roku, kiedy na skutek oblężenia miasta (Festung Breslau) wstrzymano całkowicie kursowanie zarówno tramwajów jak i autobusów komunikacji miejskiej.

---

Po II wojnie światowej, w oparciu o pozostałości majątku po Breslauer Omnibusgesellschaft (dawny przewoźnik miejski) powstały 10 maja 1945 roku Zakłady Komunikacyjne Miasta Wrocław – ZKMW. Wszystkimi na początku kierował przedwojenny warszawski tramwajarz inż. Kazimierz Mech. Nie było to jednak łatwe zadanie gdyż Wrocław był mocno zniszczony po działaniach wojennych. Całkowicie zniszczona została sieć napowietrzna, 50% słupów podtrzymujących trakcję legło w gruzach, połowa torów tramwajowych nie nadawała się do użytku ( 100 km ). Całkowicie zniszczone były też zakłady naprawcze i spustoszone obiekty zaplecza technicznego. Na 137 budynków należących do komunikacji tylko 7 nadawało się do użytku.

Stan taboru komunikacyjnego w 1945 roku:

74 tramwaje silnikowe zniszczone w 25%

157 wozów silnikowych w 50%

43 wozy silnikowe zniszczone całkowicie

45 wozów doczepnych zniszczonych w 25%

180 wozów doczepnych zniszczonych w 50%

150 wozów doczepnych zniszczonych z przeznaczeniem na złom

Z wrocławskich autobusów w 1945 znaleziono 21 autobusów i 24 przyczepy do nich. Wyremontowano 24 sztuki.

W dniu 6 sierpnia uruchomiono pierwszy, wrocławski autobus, który kursował z Karłowic do gmachu sądu przy Podwalu. Był na początku autobusem pracowniczym, wożącym członków ówczesnego Zarządu Miejskiego.
Pierwszy tramwaj „1” wyruszył na trasę w dniu 22 sierpnia 1945 roku na trasie od ul. Spółdzielczej do pl. Słowiańskiego. Prowadził go dawny lwowski motorniczy Władysław Siekiera. Trasę tę przedłużono wkrótce do ulicy Słowiańskiej a następnie do Dworca Nadodrze, który był w owym czasie głównym dworcem Wrocławia. Ta pierwsza, wrocławska linia to na początku jedynie 3 wozy tramwajowe kursujące co pół godziny.
Druga linia „2” ruszyła 6 października 1945 roku spod Dworca Nadodrze do ul. Żmigrodzkiej. Przy niej trwały wciąż prace mające na celu połączenie Nadodrza z Dworcem Głównym. 22 listopada 1945 otwarto linię „3” łączącą Rynek ze skrzyżowaniem ul. Legnickiej i Poznańskiej.

Rok 1946 to priorytet prac remontowych mających na celu połączenie trzech wrocławskich dworców ze sobą (Głównego, Nadodrze i Świebodzkiego) Autobusy do 1950 roku nie były priorytetem wrocławskiej komunikacji. W początkowym okresie cały tabor stanowiło 10 poniemieckich wozów marki „Bussing” kursujących na trzech liniach i notorycznie się psujących.

Nasze osiedla musiały czekać na pierwsze powojenne połączenia do lat 50, kiedy to uruchomiono (reaktywowano) przedwojenną linię autobusową nr W z pętli Sępolno przez Popiele, Swojczyce, Wojnów do Kamieńca Wrocławskiego. Pierwszy kurs odbył się 7.09.1954 – linia ta funkcjonowała do 1.08.1955 roku, kiedy to przemianowano ją na linię 110 kursującą w początkowym okresie po tej samej trasie co linia W.

1.08.1955 – całkowita likwidacja linii W, która już nigdy nie powróciła na trasy komunikacji miejskiej we Wrocławiu.

Uruchomienie jakichkolwiek wcześniejszych połączeń od strony Sępolna nie było możliwe do 1948-49 roku ze względu na zniszczone wskutek działań wojennych Mosty Chrobrego. Ich odbudowa zakończyła się w 1949 roku.

Do czasu uruchomienia linii 110, powojenni mieszkańcy osiedli Swojczyc i Strachocina, a od 1951 roku Wojnowa (data przyłączenia do Wrocławia) mieli do wyboru nadal tylko połączenia kolejowe na linii 292. Po zakończeniu wojny linia ta służyła m.in. do objazdu zniszczonego węzła wrocławskiego, stąd charakterystyczne dla tamtego okresu nazwy tymczasowe przystanków i stacji, wielokrotnie zmieniane, aż do połowy lat 50. (Wrocław Swojce 1945 – 1948, Wrocław Swojczyce 1949 – 1952, Wrocław Swojczyce – Kowale 1953 – 1954, Wrocław Swojczyce od 1955)

Dostępne były też połączenia tramwajowe realizowane z pętli Sępolno linią nr  9 uruchomioną 30.09.1946 roku, początkowo tylko do ul. Chopina, a następnie przedłużoną do Sępolna oraz tramwajem z pętli Kowale – linią nr  11 uruchomioną  1.12.1946.

Był to jednak znaczny dystans do pokonania – z Wojnowa do Sępolna, czy do Kowal to odległość 5-6 km, którą trzeba było pokonać pieszo lub bardzo popularnym w tamtych czasach środkiem transportu jakim był rower. Nieliczni mieszkańcy mogli wybrać się w drogę konno (furmanką) lub własnym autem 🙂 Problem ten zresztą dotyczył również przedwojennych mieszkańców, dlatego też zdecydowaną większość życia spędzano we własnych domach. Większość gospodarstw domowych była w pewnym sensie samowystarczalna (własne uprawy i hodowle), mieszkańcy, którzy byli zmuszeni podjąć pracę zarobkową najczęściej też szukali jej blisko domu – pobliskie cegielnie, gospodarstwa rolne, fabryki na Popielach i inne…

Poniżej dostępny jest chronologiczny układ zmian w komunikacji naszych osiedli od 1922 roku (uruchomienie linii kolejowej nr 292) do czasów współczesnych. Artykuł ma charakter otwarty, co znaczy, że liczymy na Państwa pomoc, szczególnie starszych mieszkańców w uzupełnieniu ewentualnych braków, korekty zawartych informacji i zdjęcia jeśli ktoś takie posiada – szczególnie z lat 1945 – 2000, jak również tych przedwojennych. Można również pobrać tabelę w wersji PDF z naniesionymi wszystkimi zmianami od 1922 roku

Kalendarium – Tabela.

Mam nadzieję, że materiał mimo iż wyjątkowo obszerny w swojej treści, wielu z Państwa zainteresuje i kilkutygodniowe poszukiwania oraz godziny pracy nad tym materiałem nie pójdą na marne 

---

OKRES PRZEDWOJENNY – POCZĄTKI KOMUNIKACJI

1922 rok

Brak połączeń autobusowych i tramwajowych

01.04.1922 (DRG) – Uruchomienie linii kolejowej nr 292 – Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Sołtysowice – Historia linii kolejowej nr 292 Jelcz Miłoszyce – Wrocław Osobowice

Ciekawostka: Połączenie kolejowe dawna wieś (osiedle Wrocławia od 1928 roku) otrzymała 1 kwietnia 1922 roku. W dniu tym nastąpiło otwarcie 10-kilometrowej linii z Wrocławia Nadodrze do Dobrzykowic Wrocławskich, do których docierała kolej z Jelcza od 1912 roku. Linia prowadziła m.in. przez nowo wybudowaną stację Drachenbrunn (Wojnów) oraz Schwoitsch (Swojczyce) ,przez Kowale do Sołtysowic, a w późniejszym okresie dalej do Dworca Nadodrze…

1925 rok

Brak połączeń autobusowych i tramwajowych

Regularne kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Wrocław Sołtysowice

Ciekawostka: 01.07.1925 – Przedsiębiorstwo SSB (Städtische Strassenbahn Breslau), uruchamia we Wrocławiu, komunikację autobusową.

---

1933 rok

Brak połączeń autobusowych

Regularne kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Wrocław Sołtysowice

Pierwsze kursy Tramwaju linii 9 Sępolno – Grabiszyn i 18 Sępolno – Hallera

---

1936 rok

Brak połączeń autobusowych

Regularne kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Wrocław Sołtysowice

Pętla Sępolno – Tramwaj linii 9 Sępolno – Grabiszyn i 18 Sępolno – Hallera

---

1937 rok

Brak połączeń autobusowych

Regularne kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Wrocław Sołtysowice

Pętla Sępolno – Tramwaj linii 9 Sępolno – Grabiszyn i 18 Sępolno – Hallera

---

1938 rok

Brak połączeń autobusowych

Regularne kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Wrocław Sołtysowice

Pętla Sępolno – Tramwaj linii 9 Sępolno – Grabiszyn i 18 Sępolno – Hallera

1939 rok

Regularne kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Wrocław Sołtysowice

Linia autobusowa W – SOWIŃSKIEGO, Mickiewicza – Swojczycka – Strachocińska – WOJNÓW

Pętla Sępolno – Tramwaj linii 9 Sępolno – Grabiszyn i 18 Sępolno – Hallera

Ciekawostka: W 1939 roku trasą kursowało 3 pary pociągów, w 1944 3 pary w kierunku Jelcza Laskowic i 4 w kierunku Wrocławia Nadodrze.

---

1942 rok

Regularne kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze Linia autobusowa W – SOWIŃSKIEGO, Mickiewicza – Swojczycka – Strachocińska – WOJNÓW

Pętla Sępolno – Tramwaj linii 9 Sępolno – Grabiszyn i 18 Sępolno – Hallera

Ciekawostka: Przedłużenie linii kolejowej Wrocław Sołtysowice – Wrocław Osobowice 1941-1945 (?) (DRG)

1944 rok

Regularne kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

Linia autobusowa W – SOWIŃSKIEGO, Mickiewicza – Swojczycka – Strachocińska – WOJNÓW

Pętla Sępolno – Tramwaj linii 3 Sępolno – Nyska, 9 Sępolno – Grabiszyn i 18 Sępolno – Hallera

OKRES POWOJENNY, LATA 1945 – 2000

1946 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 uruchomiony 30.09.1946, początkowo na trasie Grabiszyn – Chopina, potem przełużony do Sępolna

Pętla Kowale – Tramwaj 11 uruchomiony 1.12.1946

---

1947 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Grabiszyn – Sępolno, następnie uruchomienie linii 12

Pętla Kowale – Tramwaj 11

1948 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Grabiszyn – Sępolno

Pętla Kowale – Tramwaj 11

---

1952 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Grabiszyn – Sępolno

Pętla Kowale – Tramwaj 11

Ciekawostka: Rok 1952 to rok w którym tramwaje wrocławskie zmieniają barwę z niebieskiej na kremowo czerwoną.

---

1954 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

Autobus W Sępolno – Kamieniec Wrocławski

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Grabiszyn – Sępolno

Pętla Kowale – Tramwaj 11

Ciekawostka: 7.09.1954 – przywrócenie linii W na trasę z Sępolna do Kamieńca Wrocławskiego, linia ta funkcjonowała do 1.08.1955 roku, kiedy to przemianowano ją na linię 110. Linia W została tak naprawdę uruchomiona już 6.08.1945 roku, ale ze względu na uszkodzone Mosty Chrobrego na skutek działań wojennych (odbudowa zakończyła się w 1949 roku) kursowała na innej trasie. Najpierw z Karłowic na Podwale do Zarządu Miejskiego (6.08-30.10.1945), potem z Dworca Głównego na ul. Gajowicką (16.04-27.09.1946), następnie z Karłowic do Koszar (01-04.1951), aby powrócić we wrześniu 1954 roku na swoją starą przedwojenną jeszcze trasę z Sępolna do Kamieńca

---

1955 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

Autobus W Sępolno – Kamieniec Wrocławski do 1.08.1955

110 Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów, Kamieniec Wrocławski – od 1.08.1955

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno i 17 Klecina – Sępolno

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

Ciekawostki: 1.08.1955 uruchomienie linii 110 z Sępolna do Kamieńca Wrocławskiego, tym samym całkowita likwidacja linii W, która już nigdy nie powróciła na trasy komunikacji miejskiej we Wrocławiu.

W końcu 1955 r. komunikacja miejska we Wrocławiu dysponowała 366 wozami tramwajowymi i 43 autobusami. Tabor ten obsługiwał 96 km linii tramwajowych i 77 km linii autobusowych. W 1956 r. łączna długość tras komunikacyjnych wzrosła o 2,8 %: długość linii tramwajowych pozostała bez zmian, a autobusowych zwiększyła się o 5 km. Był to najmniejszy przyrost w porównaniu z innymi dużymi miastami. W połowie 1956 r. MPK dysponowało 373 wozami tramwajowymi i 50 autobusami. W drugim półroczu stan tabory zmienił się tylko nieznacznie i 31 grudnia 1956 r. MPK eksploatowało 380 wozów tramwajowych i 51 autobusów.
Cena normalnego biletu jednorazowego na tramwaj wynosiła 45 gr, a na autobus 75 gr. Owe pięciogroszowe końcówki stanowiły niejednokrotnie przedmiot konfliktu w momencie zakupu biletu, bowiem konduktorzy często nie wydawali 5 gr reszty na skutek rzeczywistego, bądź pozorowanego braku bilonu. Toteż w listopadzie 1956 r. Miejska Rada Narodowa podjęła uchwałę o podwyższeniu cen biletów odpowiednio do 50 i 80 gr, przeznaczając kwoty uzyskane z tej podwyżki na odbudowę i konserwację wrocławskich zabytków.
O ile poza godzinami szczytu ilość taboru, jakim dysponowało MPK wystarczała do obsłużenia mieszkańców miasta, to w okresach nasilonych przewozów przepełnienie było ogromne i normalnym widokiem były „winogrona” ludzi wiszących na stopniach tramwajów.

źródło: http://www.sciesielski.republika.pl/ – Warunki życia we Wrocławiu 1955-1956

---

1956 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

110 Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno i 17 Klecina – Sępolno

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

• 

• 

1957 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

110 Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno i 17 Klecina – Sępolno

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

---

1959 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

110 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

115 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno i 17 Klecina – Sępolno

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

Ciekawostki: 23.09.1959 roku wydłużenie linii 110 do Placu Grunwaldzkiego

15.19.1959 uruchomienie linii 115 Pl.Grunwaldzki – Wojnów

---

1961 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

110 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów

115 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

118 Żeleńskiego – Kowale – Swojczyce

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno i 17 Klecina – Sępolno

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

Ciekawostki: 03.01.1961 – uruchomienie linii 118 w relacji (Żeleńskiego – Kowale) – na tej trasie autobus kursował do 20.02.1961 roku

20.02.1961 – przedłużenie linii 118 z Kowal do Swojczyc (autobus kończył kurs na wysokości budynku Rady Osiedla przy ul. Swojczyckiej 118, po czym ul. Ludową wracał w trasę powrotną).

---

1962 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

118 Kromera, Kowale, Swojczyce

110 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów

115 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno i 17 Klecina – Sępolno

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

Ciekawostki: 12.10.1962 – wydłużenie linii 118 ze Swojczyc do Sępolna

---

1963 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

110 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów

115 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno i 17 Klecina – Sępolno

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

Ciekawostka: W 1963 roku kursuje 6 par pociągów w relacji Opole Główne – Wrocław Nadodrze (97 km).

Lata 1963 – 1969 to klęska tramwajów. Wtedy dostarczane są autobusy Jelcz. To dla nich są budowane szerokie ulice, a tramwaje uznano za przeżytek. Ciekawostką jest to, że pierwszy przegubowy „ogórek” był testowany właśnie we Wrocławiu.

1964 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

110 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów

115 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno i 17 Klecina – Sępolno

Autobus D Sępolno – Huby uruchomiony 1.05.1964

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

---

1965 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Jelcz Miłoszyce – Dworzec Nadodrze

110 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów

115 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

---

1967 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

110 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów

115 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

---

1969 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

110 likwidacja linii – 1.09.1969

110 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów

115 Plac Grunwaldzki, Sępolno, Popiele, Swojec, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

---

1970 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 Plac Grunwaldzki, Swojczyce, Wojnów,  Kamieniec Wrocławski

2.03.1970 rok – wydłużenie linii 115 do Czernicy – niektóre kursy

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

---

1971 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 Plac Grunwaldzki, Swojczyce, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 21 Sępolno

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek

1972 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 Plac Grunwaldzki, Swojczyce, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 21 Sępolno

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice uruchomiona 4.04.1972

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek, 23 Kowale – Pilczyce

{phocagallery view=category|categoryid=44|imageid=1346}

---

1973 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 Plac Grunwaldzki, Swojczyce, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 21 Sępolno

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek, 23 Kowale – Pilczyce

---

1974 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 Plac Grunwaldzki, Swojczyce, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 21 Sępolno

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostki: Od 1 grudnia 1974 r., jako pierwsze w mieście, tramwaje linii „7”, „12” i „23”, zaczęły jeździć bez konduktorów. Na początku 1975 r. już we wszystkich tramwajach zaczęła obowiązywać samoobsługa. Zakupiony wcześniej bilet należało kasować w zainstalowanych kasownikach, które zastąpiły konduktorów.

Od początku stycznia 1973 r. na ulice Wrocławia wyjechały pierwsze „polskie berliety” z „Jelcza” (Jelcz PR-100). Początkowo MPK otrzymało pięć takich pojazdów, które wzbudzały spore zainteresowanie pasażerów. Podobno przypominały… limuzyny. We wrześniu 1976 r. z taśmy produkcyjnej „Jelcza” zszedł pierwszy autobus PR-110, który miał zrewolucjonizować komunikację masową. Ten model autobusów przeznaczony dla komunikacji miejskiej jednorazowo zabierał 110 pasażerów. 20 października 1976 r. po raz pierwszy można było zobaczyć je na wrocławskich ulicach.

1976 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 Plac Grunwaldzki, Swojczyce, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 21 Sępolno

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek, 23 Kowale – Pilczyce

1977 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 Plac Grunwaldzki, Swojczyce, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 2 Sępolno – …, 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek, 23 Kowale – Pilczyce

1978 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 Plac Grunwaldzki, Swojczyce, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 2 Sępolno – …, 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostki: W 1978 roku otwarto trasę WZ i zlikwidowano ruch tramwajowy na Rynku.

1979 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 Plac Grunwaldzki, Swojczyce, Wojnów, Kamieniec Wrocławski

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 2 Sępolno – …, 9 Gaj – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 11 Kowale – Rynek, 23 Kowale – Pilczyce

---

1982 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski (kursy do Wojnowa, Dobrzykowic, Czernicy Wrocławskiej)

118 Kromera, Kowale, Swojczyce, Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus D Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Borek, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostki: 1.09.1982 rok – wydłużenie linii 118 z Kromera do ul. Żmigrodzkiej /Karłowice – pętla przy ul. Zawalnej

---

1983 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski (kursy do Wojnowa, Dobrzykowic, Czernicy Wrocławskiej)

118 al. Kasprowicza – Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Borek, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostki: 1.02.1983 – przemianowanie linii D na 145

---

 1985 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski (kursy do Wojnowa, Dobrzykowic, Czernicy Wrocławskiej)

118 al. Kasprowicza – Sępolno (kursy do Wojnowa)

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Borek, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostki: 3.10.1985 – wydłużenie linii 115 do Wojnowic – niektóre kursy

---

1986 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski (kursy do Wojnowa, Dobrzykowic, Czernicy Wrocławskiej i Wojnowic)

118 al. Kasprowicza – Sępolno (kursy do Wojnowa)

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Borek, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostki: 30.09.1986 – wydłużenie linii 118 do Rędzina

---

1987 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 pl. Grunwaldzki – Czernica Wrocławska

118 Rędzin – Sępolno

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Borek, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

---

1992 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 pl. Grunwaldzki – Wojnowice

118 Rędzin – Sępolno

1992 rok (?) – uruchomienie na nasze osiedla pierwszej  linii nocnej 209

Trasa 209 – DWORZEC PKS – Sucha – Borowska – Kołłątaja – Skargi – Oławska – Traugutta – 'pl. Społeczny’ – pl. Grunwaldzki – Kochanowskiego – Kwidzyńska – Działdowska – Kowalska – Miłoszycka – Swojczycka – Strachocińska – WOJNÓW

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Borek, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

---

1993 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 pl. Grunwaldzki – Wojnowice

118 Rędzin – Sępolno

209 Dworzec PKP/PKS – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Borek, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

---

1995 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 pl. Grunwaldzki – Wojnowice

118 Rędzin – Sępolno

615 pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski

209 Dworzec PKP/PKS – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Borek, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostki: 1.07.1995 zmiana trasy linii 115 – skrócenie linii do Wojnowa

1.07.1995 Utworzenie linii 615 w relacji Pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski zarządzanej przez DLA

---

1998 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno

615 – DLA – Plac Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski

209 Dworzec PKP/PKS – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Borek, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostki: 8.10.1998 – zmiana trasy linii 209 (prawdopodobnie wydłużenie linii z Dworca PKS na Gaj)

1999 rok

Kursy kolejowe na linii 292 Opole/Jelcz/Dobrzykowice Wrocławskie – Wrocław Nadodrze

615 – DLA – Plac Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno

209 Dworzec PKP/PKS – Wojnów    5.05.1999 zmiana trasy linii 209 (brak danych)

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 16 Oporów – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Borek, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

---

2000 rok

615 – DLA – Plac Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno

209 Dworzec PKP/PKS – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 12 Sępolno – Pafawag, 16 Oporów – Sępolno,        17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Tarnogaj, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostka: W 2000 r. zawieszono ruch pasażerski na linii kolejowej nr 292

---

KOMUNIKACJA W XXI WIEKU

2001 rok

615 – DLA – Plac Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno

209 Dworzec PKP/PKS – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 12 Sępolno – Pafawag, 16 Oporów – Sępolno,        17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP oraz linia C Sępolno – Gajowice

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Tarnogaj, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostka: W 2001 roku wprowadzono pierwsze autobusy Volvo 7000

---

2002 rok

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (kursy do Wojnowa)

615 pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski (niektóre kursy przez Dobrzykowice)

209 – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 12 Sępolno – Pafawag, 16 Oporów – Sępolno,        17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Tarnogaj, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

---

2003 rok

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (kursy do Wojnowa)

615 pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski (niektóre kursy przez Dobrzykowice)

209 – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 12 Sępolno – Pafawag, 16 Oporów – Sępolno,        17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Tarnogaj, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostka: 01.09.2003 – Zlikwidowano tramwajowe linie nocne i zreorganizowano trasy autobusowych linii nocnych.

1.09.2003 – Utworzenie linii 259,  1.09.2003 – likwidacja linii 209

Trasa 259 – WOJNÓW – Strachocińska – Swojczycka – Mickiewicza – Sępolno – Moniuszki – Kochanowskiego – most Szczytnicki – pl. Grunwaldzki – Piastowska – Sienkiewicza – pl. Bema – Św. Jadwigi – Piaskowa – Św. Katarzyny – pl. Dominikański – P. Skargi – Kołłątaja – Bogusławskiego – DWORZEC PKS – Joannitów – Dyrekcyjna – Ślężna – WOJSZYCKA

2005 rok

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (kursy do Wojnowa)

615 pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski (niektóre kursy przez Dobrzykowice)

259 – Wojszycka – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 12 Sępolno – Pafawag, 16 Oporów – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Dworzec PKP

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Tarnogaj, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

2006 rok

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (kursy do Wojnowa)

615 pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski (niektóre kursy przez Dobrzykowice)

259 – Wojszycka – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 12 Sępolno – Pafawag, 16 Oporów – Sępolno,        17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Buforowa

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Tarnogaj, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostka: 24.06.2006 – Linia tramwajowa 16 została zlikwidowana. W 2006 roku zaczęto wprowadzać tramwaje firmy Skoda Transportation, których stylizację wykonała grupa stylistów z Porsche.

---

2008 rok

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (kursy do Wojnowa) 

615 pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski (niektóre kursy przez Dobrzykowice)

259 – Wojszycka – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 12 Sępolno – Pafawag, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Buforowa

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Tarnogaj, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostka: 2008 – zmiana trasy linii 118 z ul. Działdowskiej na ul. Kowalską w kierunku CH Korona (zmiana miała umożliwić dojazd mieszkańców do nowo wybudowanego Centrum Handlowego), dodatkowo autobusy, szczególnie przegubowe miały problem ze skrętem w ul. Działdowską, który tym samym rozwiązano.

2008 – regularne kursy linii 118 do Wojnowa przez ul. Mydlaną i Miłoszycką, zamiennie ze 118 (średnio co 2-3 kurs, pozostałe po stałej trasie)

31.12.2008 – uruchomienie linii 945 (PLAC GRUNWALDZKI (- Norwida >) – Skłodowskiej Curie – Most Zwierzyniecki – (Wystawowa >) – Mickiewicza – Most Swojczycki – Swojczycka – Strachocińska – Dobrzykowice – (Krzyków -) Nadolice Małe – Nadolice Wielkie – Chrząstawa Mała – CHRZĄSTAWA WIELKA)

31.12.2008 – uruchomienie linii 955 (PLAC GRUNWALDZKI (- Norwida >) – Skłodowskiej Curie – Most Zwierzyniecki – (Wystawowa >) – Mickiewicza – Most Swojczycki – Swojczycka – Strachocińska – Zielarska – Łany – Kamieniec Wrocławski – Gajków – Janowice – Jeszkowice – Czernica (- Ratowice) – WOJNOWICE)

20.05.2008 – Ze stanu MPK Wrocław zdjęto ostatni autobus typu Jelcz PR110M, tym samym kończąc epokę tych pojazdów u miejskiego przewoźnika.

---

2009 rok

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (kursy do Wojnowa)

615 pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski (niektóre kursy przez Dobrzykowice)

945 i 955 – kursy z/do Gminy Czernica

259 – Wojszycka – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 12 Sępolno – Pafawag, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Buforowa

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Tarnogaj, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostka: 22.10.2009 – wycofany z eksploatacji został ostatni w sieci, liniowy Ikarus 280.26 #5314 z MPK Wrocław.

---

2010 rok

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (regularne kursy do Wojnowa)

615 pl. Grunwaldzki – Kamieniec Wrocławski (niektóre kursy przez Dobrzykowice)

945 i 955 – kursy z/do Gminy Czernica

259 – Wojszycka – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 12 Sępolno – Pafawag, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Gaj

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Tarnogaj, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostki: 28.02.2010 – Jest to ostatni dzień obsługi linii autobusowej 115 przez Dolnośląskie Linie Autobusowe. Przejęcie z dniem 1 marca 2010 linii 115 przez MPK (dotychczas DLA) – kursy przez Volvo, Mydlaną i Dembowskiego, tym samym likwidacja linii 615 – kursy poza Wrocław kontynuuje inny przewoźnik – linie 945 i 955 etc.

2011 rok

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (regularne kursy do Wojnowa)

945 i 955 – kursy z/do Gminy Czernica

259 – Wojszycka – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 12 Sępolno – Pafawag, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Gaj

Pętla Kowale – Tramwaj 8 Kowale – Tarnogaj, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce

Ciekawostka: 01.09.2011 – likwidacja linii 12 kursującej z Sępolna w związku z uruchomieniem tramwaju PLUS na linii 33+ (niestety tramwaj ten dojeżdża tylko do pętli w Parku Szczytnickim, ponieważ obsługujące tą linię nowe Skody 16T nie mieszczą się na pętli Sępolno)

2012 rok

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (regularne kursy do Wojnowa)

945 i 955 – kursy z/do Gminy Czernica

259 – Wojszycka – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Gaj

Pętla Kowale – Tramwaj 6 Kowale – Krzyki, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce  (wybrane kursy)

Ciekawostki: 30.12.2012 likwidacja linii strefowej nr 945 i 955

01.01.2013 uruchomienie na ich miejsce linii 845 i 855

---

2013 rok

115 pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (regularne kursy do Wojnowa)

845 i 855 – kursy z/do Gminy Czernica

259 – Wojszycka – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Gaj

Pętla Kowale – Tramwaj 6 Kowale – Krzyki, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce  (wybrane kursy)

Ciekawostka: 01.01.2013 – Pierwszy dzień funkcjonowania linii międzygminnych 845 i 855 samodzielnie uruchamianych przez gminę Czernica. Bilety miesięczne zakupione wcześniej na linie 945 i 955 nie były ważne na „nowych” liniach, bowiem gminy nie dogadały się między sobą w sprawie honorowania takich biletów. „Nowe” linie obsługiwał Sevibus.

---

2014 rok

115 Pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (regularne kursy do Wojnowa)

845 i 855 – realizacja kursów z/do Gminy Czernica

259 – linia nocna – Wojszycka – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Gaj

Pętla Kowale – Tramwaj 6 Kowale – Krzyki, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce  (wybrane kursy)

Ciekawostka: 1 września wjazd 115 na Rondo Reagana, powrót na pętlę przy Grunwaldzki Center. Autobusy linii 115 w obu kierunkach będą wjeżdżały na wyspę centralną Ronda Reagana. Kursy autobusów ww. linii z Wojnowa będą realizowane do przystanku „Reja” przy skrzyżowaniu ulicy Skłodowskiej-Curie i Szczytnickiej z ulicą Reja i Polaka. W kierunku powrotnym tj. w kierunku Swojczyc, Strachocina i Wojnowa przystankiem początkowym będzie przystanek zlokalizowany na peronie 4 wyspy centralnej Ronda Reagana.

Po Wrocławiu zaczęły kursować autobusy firmy Solaris, łącznie 45 sztuk Urbino 12 i Urbino 18

---

2015 rok

115 Pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (regularne kursy do Wojnowa)

718 – Sępolno – ul. Miłoszycka (komunikacja zastępcza na czas remontu ul. Miłoszyckiej)

845 i 855 – realizacja kursów z/do Gminy Czernica

259 – linia nocna – Wojszycka – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Gaj

Pętla Kowale – Tramwaj 6 Kowale – Krzyki, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce  (wybrane kursy)

Ciekawostka: 17.01 wydłużenie wszystkich kursów  linii 115 do Ronda Reagana

06.2015 uruchomienie linii 718 – Na odcinku od pętli przy 3M przy ulicy Kowalskiej do pętli na Sępolnie lub Wojnowie zostają uruchomione kursy linii zastępczej 718 podczas budowy kanalizacji na Kowalach

Linia 718 powraca podczas remontu ul. Miłoszyckiej – kursuje na odcinku od skrzyżowania ul. Miłoszyckiej i Mydlanej przez ul. Mydlaną i Swojczycką do ul. Ludowej/Miłoszyckiej (bus jest obsługiwany na zlecenie firmy Skanska, aby ułatwić mieszkańcom Swojczyc dojazd do innych środków komunikacji miejskiej)

Od 5 października przystanek przy stacji paliw Orlen na ul. Swojczyckiej zmieni status na przystanek stały. Z dniem 5 października 2015 roku na wniosek Rady Osiedla Starchocin – Swojczyce – Wojnów zostanie wprowadzona zmiana statusu przystanków „Swojczycka” który zlokalizowany jest na ulicy Swojczyckiej na wysokości stacji paliw Orlen na przystanek stały dla autobusów linii 115 i 118. Dla kursów linii nocnej 259 ten przystanek nadal będzie posiadał status przystanku „na żądanie”.

---

2016 rok

115 Pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (regularne kursy do Wojnowa)

718 – Sępolno – ul. Miłoszycka (komunikacja zastępcza na czas remontu ul. Miłoszyckiej)

845 i 855 – realizacja kursów z/do Gminy Czernica

259 – linia nocna – Wojszycka – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Gaj

Pętla Kowale – Tramwaj 6 Kowale – Krzyki, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce  (wybrane kursy)

Ciekawostki: Ogłoszono projekt budowy nowych mostów Chrobrego wraz z budową linii tramwajowej na Swojczyce w latach 2018 – 2022 – Wrocławskie Inwestycje ogłosiły przetarg na budowę nowych mostów Bolesława Chrobrego

Urząd Marszałkowski ogłosił rewitalizację linii kolejowej nr 292 na trasie Jelcz Miłoszyce – Nadodrze – Wypełnij ankietę – Kolej Aglomeracyjna na naszych osiedlach

---

2017 rok

115 Pl. Grunwaldzki – Wojnów

118 Rędzin – Sępolno (regularne kursy do Wojnowa)

718 – Sępolno – ul. Miłoszycka (komunikacja zastępcza na czas remontu ul. Miłoszyckiej) – zlikwidowana 15 kwietnia 2017

845 i 855 – realizacja kursów z/do Gminy Czernica

259 – linia nocna – Wojszycka – Dworzec Główny PKP – Wojnów

Pętla Sępolno – Tramwaj 9 Park Południowy – Sępolno, 17 Sępolno – Klecina

Autobus 145 Sępolno – Gaj

Pętla Kowale – Tramwaj 6 Kowale – Krzyki, 11 Kowale – Grabiszyn, 23 Kowale – Pilczyce (wybrane kursy)

Ciekawostki: Od dnia 1 kwietnia 2017 roku Urząd Marszałkowski chce uruchomić tymczasowe połączenia kolejowe na trasie Dworzec Nadodrze – Wrocław Wojnów – Pociągiem z Wojnowa na Dworzec Główny już 1 kwietnia 2017

---

10 kwietnia 2017 roku wystartowała pierwsza kolej miejska we Wrocławiu – linia D 17 została uruchomiona na trasie Dworzec Główny – Nadodrze – Wojnów. Przejazd pociągami Kolei Dolnośląskich przez pierwszy tydzień był darmowy, łącznie otrzymaliśmy 13 kursów w ciągu doby, czas przejazdu z Wojnowa do Dworca Głównego trwa ok 30-40 minut – więcej informacji o naszej kolei w artykule – Rozkłady jazdy i cennik pociągów KD na trasie Wojnów – Dworzec Główny

15 kwietnia 2017 roku po zakończeniu remontu ul. Miłoszyckiej autobusy linii 115, 118 i 259 powróciły na swoje stare trasy. Zlikwidowano tymczasową linię nr 718

---

 Opracowanie: Mariusz Tokarz, współpraca: Tadeusz Reder

Materiały i fotografie:

zbiory własne – Mariusz Tokarz

zbiory własne – Zdzisław Glądała

stowarzyszenie Wratislaviae Amici

archiwum MPK

portal: transportnews.eu

portal: komunikacja.we.wroclawiu.net

strona: wroclaw.pl

strony: wikipedia, wikitravel, ZDiUM, WI, inne

Kalendarium zmian w komunikacji – TABELA PDF